Dyzbioza jelitowa oznacza zaburzenie ilości i/lub składu poszczególnych mikroorganizmów w przewodzie pokarmowym. Dyzbioza stanowić podłoże wielu chorób cywilizacyjnych.
Do objawów dysbiozy jelitowej można zaliczyć:
- bóle brzucha,
- wzdęcia,
- biegunki lub zaparcia
- zmiana konsystencji stolca (stolec luźny, wodnisty lub ze śluzem, krwią, ropą),
- zgaga,
- nudności,
- wymioty,
- brak apetytu,
- utrata wagi,
- zahamowanie wzrostu.
Nieodpowiedni skład mikroflory wiąże się także z rozregulowaniem pracy układu odpornościowego, a w konsekwencji rozwojem takich chorób jak nawracające infekcje, alergie czy choroby autoimmunologiczne.
Rola śluzówki jelitowe w kształtowaniu odporności.
Jaki jest związek pomiędzy nawracajacym katarem a stanem jelit? Co łączy jelito z nosem? Odpowiedź brzmi: śluzówka.
Tkankalimfatyczna błon śluzowych MALT (ang. mucosa–associated lymphoid tissue) odgrywa bardzo istotną role w utrzymaniu ciągłości odporności. Błony śluzowe organizmy to pierwsza linia przez, którą przechodzą czynniki pochodzące ze środowiska zewnętrzego takie jak bakterie, wirusy, grzyby czy antygeny.Śluzówka wysciela wnętrze nosa i gardła, ale także wnętrze całego przewodu pokarmowego. Sprawne mechanizmy obronne na powierzchni śluzówek skutecznie zmniejszają ryzyko wtargniecia obcego patogenu.
Często dochodzi jednak do zachwiana odporności śluzówkowej. Dochodzi to tego w dużej mierze na skutek zaburzeń w naturalnym składzie mikrobioty zasiedlającej przewód pokarmowy. Odpowiedni skład mikrobioty jelitowej, a tym samym sprawnej odporności śluzówkowej, jest więc kluczowy do zachowania obrony przeciwinfekcyjnej. Bakterie jelitowe wpływają bowiem na na rozwój i dojrzewanie układu odpornościowego zwiazanego ze śluzówkami.
W skład MALT wchodzą poszczególne śluzówki organizmu, w tym GALT (ang. gut-accociated lymphoid tissue), czyli tkanka limfatyczna związana z błoną śluzowa przewodu pokarmowego, a także tkanki limfatyczne związane z nosem, krtanią, oskrzelami, gruzołąmi sutkowymi, śliniankami, układem-moczowo-płciowym. Stanowią one system „naczyń połączonych”. Dlatego też zły stan śluzówki jelit może mieć ścisły zawiązek z nawracającymi innych układów np. oddechowego czy moczow-płciowego. Mechanizmy obronne błon śluzowych przewodu pokarmowego mają za zadanie zapobiegać kolonizacji śluzówek przez mikroorganizmy patogenne. Błona śluzowa jest wyposażona w komórki sensoryczne, które potrafią szybko zidentyfikować zagrozenie i wysyłjaa sygnał uruchamiający kolejne etapy odpowiedzi immunologicznej. Błona śluzowa jest również źródłem przeciwciał klasy sIgA, które są głównym śluzówkowym przeciwciałem układu odpornościowego.
Bariera jelitowa
Do przewodu pokarmowego wraz z pokarmem i płynami dostarczane mogą być liczne czynniki potencjalnie zakaźne i niebezppieczne. Organizm wytworzył więc w obrębie błon śluzowych szereg swoistych i nieswoistych mechanizmów obronnych by chronić środowisko wewnętrzne przed patogenami i antygenami z zewnątrz. W prypadku GALT (tkanki limfatycznej związanej z błoną śluzowa przewodu pokarmowego) jest to bariera przewodu pokarmowego. W jej skład wchodzi: niskie pH soku żołądkowego, szereg enzymów i białek przewodu przeciwdrobnoustrojowych, warstwa śluzu na powierzchni nabłonka, wydzielnicza IgA oraz mikrobiota . Istotną rolę spełniają również struktury anatomiczne, takie jak nabłonek cylindryczny czy ścisłość połączeń międzykomórkowych, które skutecznie ograniczają penetracje szkodliwych substancji i czynników w głąb błony śluzowej. Bariera przewodu pokarmowego działa na zasadzie selektywnego filtra, który decyduje co moze wnikać do układu krążenia, a co zostaje zatrzymane w świetle przewodu pokarmowego. Gdy dojdzie do uszkodzenia bariery przewodu pokarmowego dochodzi do utraty tej selektywności, a to z kolei prowadzi do utraty lolerancji immunologicznej i rozwoju problemów zdrowotnych, w tym infekcji, alergi, chorób autoimmunologicznych i innych.
W skład bariery jelitowej wchodzi nabłonek jelita, warstwa śluzu i bakterii jelitowych. Każdy z tych elementów zapewnia jej właściwą szczelność i pełni ważną rolę. Osłabienie powiązań między komórkami nabłonka może prowadzić do tzw. nieszczelenego jelita. Osłabieniu ścisłych połączeń czesto towarzyszy dyzbioza jelitowa. Konsekwencją tego jest przenikanie do organizmu tego co powinno być zatrzymane w świetle jelita. Pobudza to pracę układu immunologicznego przez co jest ciągle pobudzony. Produkowana jest nadmirna ilosć cytokin prozapalnych i dochodzi do powstania przewlekłego stanu zaplanego tzw. cichego stanu zapalnego.
Jeśli przez światło jelita zaczynają przedostawać się białka pokarmowe np. białko soji wówczas obciążone nadmierną pracą komórki układu odpornościowego mogą uznać je za element obcy i potencjalnie patogenny, co skutkuje wytworzeniem przeciwciał i powstaniem nietolerancji lub alergii na ten produkt.
Barier jelitowa nrażona jest na wiele czynników, które mogą powodować jej uszkodzenie orz zaburzenie prcy. Może się do tego przyczynić nieprawidłowa dieta, nadużywanie leków (głownie antybiotków i niesteroidowych leków przeciwzapalnych), stres czy alkohol.
Nieszczelne jelito może przyczynić się do rozwoju takich schorzeń hak: nawracajace infekcje, , nadwrażliwości pokarmowe, problemy skórne, zespół jelita nadwrażliwego czy chorob autoimmunologczne.