Nasz system odpornościowy jest w rzeczywistości nasza pierwszą linią obrony. Jego zadaniem jest chronić nas przed chorobą, a jeśli dojdzie do zachorowania po prostu ją wyleczyć. Silny układ odpornościowy jest zatem pierwszym i najważniejszym elementem zdrowia i uzdrowienia.
Odporność można podzielić na wrodzona i nabytą czyli swoistą i nieswoistą.
Odporność wrodzona to ta, z którą przychodzimy na świąt. Jest ona w dużej mierze zaleaażna od trybu życia matki, jej genów, zasiedlających ją bakterii i sposobu jej odżywiania w ciąży oraz od środwiska. Sposób porodu jest również istotny. W trakcie porodu naturalnego dochodzi do zasiedlania się organizmu bakteriami obecnymi w pochwie i na ciele matki co niezwykle istotne do daszego rozwoju układu odpornościowego dziecka. Układ odpornościowy wrodzony jest najprostszą formą obrony naszego organizmu.
Naistotniejszą rolę w natychmastowej reakcji organizmu na potencjalnego wroga pełnią komórki żerne, czyli makrofagi i neutrofile. Pozostałe komórki układu odpornościowego mają podobne właściwości. Odpowiadają za zniszczenie patogena i przekazywanie informacji o nim innym komórkom. Wszystkie komórki układu odponościowego kontakują się ze sobą za pomocą białek zwanymi cytokinami. Każdy element układu odpornościowego współdziała ze sobą.
Warunkiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania odpowiedzi wrodzonej jest ciągłość naturalnych barier w organizmie, czyli skóry, śluzówek i przewodu pokarmowego. Bariera jelitowa odgrywa jedną z najistotniejszych elementów odpowiadających za stan nasze odporności.
Odpowiedź wrodzona jest jednoczesnie odpowiedzią nieswoistą, tzn. skierowana jest praktycznie przeciwko każdemu antygenowi.
Odporność swoista czyli odporność nabyta kształtuje się poprzez kontakt z kolejnymi konkretnymi antygenami –wirusami, bakteriami itd. Po kontakcie z obcym antygenem odpowiednie komórki odpornościowe zapamiętują dany antygen i przy kolejnym kontakcie z nim organizm dysponuje już specjalnie przygotowanym dla niego pakietem przeciwciał, które sprawnie go unieszkodliwiają. W krwi krążą limfocyty, które są w stanie bardzo szybko się podzielić i wyprodukować więcej wyspecjalizowanych przeciwciał.
Gdy własna komórka zostanie zaatakowana przez dany patogen wywoła to cały szereg odpowiedzi immunologicznej. Odpowiednie komórki kontaktują się ze sobą, wysłają informację w postaci cytokin oraz organizują siły by zwalczyć patogen. Układ odpornościowy ma jednak trudne zadanie, gdyż musi wybrać skuteczną odpowiedź – ani za słabą, ani za mocną. Kluczowe jest zachowanie równowagi w odpowiedzi układu odpornościowego. Zarówno nadmierna jaki i zbyt słaba odpowiedź immunologiczna może stać się podłożem licznych chorób. Niewystraczajaca odpowiedź immunologiczna może skutkować zakażenaimi, nawracającymi infekcjami czy chorobami nowotworowymi. Jeśli jednak układ odpornościowy reaguje zbyt mocno na czynniki zewnętrzne, może dojśc do rozwoju chorób alergicznych, jeśli natomiat reaguje nadmiernie na czynniki wewnętrzne, pochodzące bezpośrednio z naszego organizmu, może powodować rozwój chorób autoimmunologicznych. Dochodzi wówczas do sytuacji, że układ immunologiczny, pomimo otrzymania informacji, że dane białko to np. element komórki własnego organizmu lub białko pokarmowe, traktuje je jako potencjalnego intruza i stara się je zniszczyć.
Podstawowe elementy układu odpornościowego
Ważnymi ogniwami naszej immunologii są: grasica, śledziona, wątroba, układ limfatyczny, węzły chłonne, migdałki, wyrostek robaczkowy oraz szpik kostny.
Grasica – koordynuje naszą aktywność immunologiczną. W garsicy niedojrzałe immunologicznie limfocyty ze szpiku kostnego różnicują się w dojrzałe limfocyty T.
Śledziona – przetwarza i utylizuje zużyte krwinki czerwone i płytki krwi oraz jest miejscem zniszczenia inwazyjnych komórek patogenów, bierze udział w wytwarzaniu limfocytów B i T czyli komórek odpornościowych i produkuje przeciwciała niezbędne do walki z zakażeniami.
Wątroba – oczyszcza toksyny z krwi i produkuje większość krwi.
Układ limfatyczny – funkcjonuje równolegle do naczyń krwionośnych oraz magazynuje, filtruje i odprowadza odpady, a zwłaszcza martwe bakterie oraz ogromne ilości białych krwinek wyprodukowanych podczas aktywności infekcyjnej
Węzły chłonne – są dużymi skrzyżowaniami kanałow limfatycznych, które przechowują odpady przetworzone przez system limfatyczny. W przypadku gdy węzły chłonne przerabiają zbyt dużo odpadów, mają tenedencje do puchnięcia, zapychają się i stają się bolesne w dotyku. Kiedy tak się dzieje, przetwarzanie odpadów zostaje spowolnione. Utrzymanie węzłów chłonnych w czytości pomaga ciału „przeprocesować” infekcję znacznie szybciej. Węzły chłonne, podobnie jak grasica, produkują również unikalne białek krwinki zwane limfocytami, które są szczególnie ważnym elementem układu odpornościowego.
Szpik kostny – a do pewnego stopnia także grasica, wytwarza inne typy białych krwinek, które zwalczają infekcje. Dwa najważniejsze z nich to fagocyty i neutrofile. fagocyty istnieją w trzech postaciach – monocyty, makrofagi i granulocyty. Makrofagi stale wędrują po ciele, szukajac ciał obcych, pochłaniają inwazyjne bakterie oraz pomagaja w oczyszczaniu resztek białych krwinek i bakterii podczas i po infecjach. Informują również neutrofile, które atakują i niszczą bakterie i wirusy, o obecności drobnoustrojów chorobotwórczych.
Wszystkie te ogniwa kompleksu immunologicznego powinny być wspierane i utrzymywane w zdrowiu. Silny układ odpornościowy oznacza, że infekcje są rzadsze i twają krócej, a leczenie przebiega znacznie szybciej.